Varijabilnost sastava i biološka aktivnost etarskog ulja vrste Seseli rigidum Waldst. & Kit. (Apiaceae)

Abstract

Predmet doktorske disertacije je hemijska karakterizacija i ispitivanjevarijabilnosti sastava etarskog ulja vrste Seseli rigidum sa prirodnih staništa u Srbiji.Devesilje, S. rigidum je subendemična biljka raprostranjena na prostoru Balkanskogpoluostrva, Rumunije i Ukrajine. Uvidom u literaturne podatke, utvrđeno je da sudosadašnja ispitivanja obuhvatila ispitivanja zbirnog uzorka etarskog ulja herbe i plodadevesilja sa pojedinačnog lokaliteta. Iako su poliacetileni rasprostranjeni u pripadnicimafamilije Apiaceae, njihovo prisustvo u vrsti S. rigidum do sada nije utvrđeno. Takođe,različite vrste roda Seseli primenjuju se u tradicionalnoj medicini, a biološka aktivnostetarskog ulja vrste S. rigidum nije proučavana.Uzorci vrste S. rigidum sakupljani su sa sedam lokaliteta u istočnoj i zapadnojSrbiji, tokom dvogodišnjeg perioda, u različitim fazama razvoja biljke. Pri svakomuzorkovanju prikupljeno je deset individualnih uzoraka i jedan zbirni uzorak. Etarskoulje je izolovano destilacijom pomoću vodene pare. Svaki uzorak ulja analiziran je GC iGC-MS metodom. Statistička analiza dobijenih podataka o sastojcima etarskog ulja injihovom međusobnom odnosu obuhvatala je: preračun osnovnih statističkihparametara, analizu varijanse (ANOVA), analizu korelacije, analizu glavnihkomponenti (PCA), diskriminantnu analizu (CDA) i klaster analizu.Na osnovu obrađenih podataka (183 komponente) o sastavu etarskog ulja za 206individualnih uzoraka (pojedinačnih biljaka) S. rigidum, utvrđena su glavna jedinjenjakoja karakterišu ovu biljnu vrstu: falkarinol (do 95,3%), sabinen (do 69,1%), α-pinen(do 65,6%), limonen (do 43,4%), β-felandren (do 37,5%), germakren B (do 33,3%),karotol (do 21,9%), germakren D (do 19,9%) i β-seskvifelandren (do 19,7%).Kada se posmatra etarsko ulje korena, posle obrade podataka za sve uzorke uljakoji su dobijeni iz ovog biljnog organa (68 individualnih uzoraka), može se zaključiti dasu najvažniji sastojci: falkarinol (29,4-95,3%), α-pinen (0-15,4%), δ-amorfen (0-12,6%), sabinen (0-11,4%), 3-butil-ftalid (0-11,3%) i β-seskvifelandren (0-10,5%)...

The object of the doctoral dissertation was chemical characterisation andinvestigation of the variability of composition of the essential oil of species Seseli rigidumfrom natural habitats in Serbia. Seseli rigidum is a subendemic plant native to the BalkanPeninsula, Romania and Ukraine. In the former reports only the essential oil of acollective sample from single locality from the aerial parts and fruit of S. rigidum wereinvestigated. Although the polyacetilene compounds are widespread in the species ofApiaceae family, their presence in the species S. rigidum was not confirmed. Also, despitethe traditional uses of the different species of the genus Seseli, the biological activity ofthe essential oil of the species S. rigidum was not researched.The samples of S. rigidum were collected from the seven localities in Eastern andWestern Serbia, during two years, in the different phases of the plant development. Tenindividual and one collective sample were obtained during the each sampling. Theessential oil was isolated by hydrodistillation. Samples of essential oils were analyzed byGC and GC-MS methods. The statistical analysis of obtained data of the essential oilcomponents and their relationships included: the calculations of the basic statisticalparameters, analysis of variance (ANOVA), correlation analysis, principal componentsanalysis (PCA), canonical discriminant analysis (CDA) and cluster analysis.Main compounds characteristic for species S. rigidum based on the data (183components) of the essential oil composition for 206 individual samples (individualplants) were: falcarinol (to 95.3%), sabinene (to 69.1%), α-pinene (to 65.6%), limonene(to 43.4%), β-phellandrene (to 37.5%), germacrene B (to 33.3%), carotol (to 21.9%),germacrene D (to 19.9%) and β-sesquiphellandrene (to 19.7%).In the essential oil of all 68 individual samples of the root: falcarinol (29.4-95.3%), α-pinene (0-15.4%), δ-amorphene (0-12.6%), sabinene (0-11.4%), 3-butylphthalide(0-11.3%) and β-sesquiphellandrene (0-10.5%) were predominant. Falcarinolwas dominant compound in the essential oil of root...