Izazovi primene hromatografskih tehnika u postavljanju dijagnoze SARS-CoV-2 infekcije

Abstract

Preventivne mere, rano otkrivanje i potvrda novih slučajeva infekcije, predstavljaju osnov u sprečavanju širenja i suzbijanju ininfektivne bolesti COVID-19. Primena visoko osetljive, spe- cifične real-time RT-PCR metode predstavlja zlatni standard u detekciji SARS-CoV-2. Brza i pouzdana dijanoza su neophodni za efikasno praćenje bolesti, ali veliki broj lažno negativnih slučajeva omogućio je nekontrolisanu transmisiju infekcije. Nove metode za detekciju SARS-CoV-2 iz nazofaringealnog brisa zasnovane na principu tečne hromatografije sa masenom spektrometrijom (HPLC-MS/MS) isključivo se koriste u istraživačke svrhe. Hromatografski testovi omogućavaju istovremenu detekciju više različitih, specifičnih peptidnih markera za identifikaciju SARS-CoV-2. Na ovaj način, moguće mutacije u genskoj sekvenci virusa, lako mogu biti prevaziđene. Upotreba gasne hromatografije sa spektrometrijom pokretljivosti jona (GC-IMS) za detekciju odabranih molekula u izdahnutom vazduhu pacijenata sa COVID-19 može omogućiti neinvazivnu, brzu i tačnu, „point of care” potvrdu dijagnoze bolesti. Uprkos superiornim analitičkim performansama hromatografskih tehnika, njihova primena u rutinskoj laboratorijskoj praksi je retka. Pored opreme, njihova primena zahteva obučeno osoblje i „in house” procedure validacije i verifikacije metoda. Protokoli validacije hromato- grafskih metoda se oslanjaju na preporuke date u naučnim publikacijama i različitim smer- nicama, te su istraživački orijentisani. Najčešće korišćene su EMA, FDA i CLSI smernice za postupke i procedure validacije metoda. Međutim, ove smernice dozvoljavaju različita tuma- čenja i ostavljaju analitičaru da odluči koji od parametara validacije su neophodni. Različiti preanalitički i analitički aspekti hromatografskih metoda diktiraju složenost kriterijuma vali- dacije. Zbog toga je neophodno izdvojiti najvažnije postupke validacije hromatografskih teh- nika (određivanje linearnosti, LOQ i LOD vrednosti, tačnosti i preciznosti metode) i primeniti dostupnu opremu i naučna saznanja.